Vitamine K: nieuw advies RIVM voor zuigelingen
14 juni 2021 

Vitamine K: nieuw advies RIVM voor zuigelingen

Het RIVM is een paar dagen geleden met een nieuw plan voor de vitamine K profylaxe bij zuigelingen gekomen. Dit advies lag al langere tijd op tafel, maar nu is er ook het daadwerkelijke implementatieplan; Het toedienen van vitamine K middels injectie i.p.v. oraal zorgt immers voor een hele verandering in de geboortezorg waar goed op voorbereid dient te worden. Benieuwd naar de overwegingen welke jij mee kunt nemen in jouw beslissing om vitamine K te injecteren, oraal toe te dienen of geen vitamine K te geven? In deze blog deel ik het volgende met je:

Waarom een nieuw advies?

Vitamine K is essentieel voor de bloedstolling. Mensen maken dit zelf aan in de darmen, maar dit systeem werkt nog niet bij een pasgeboren baby. Vitamine K wordt ook niet of nauwelijks via de placenta doorgegeven aan het kindje. Bij een kleine groep pasgeboren baby’s werkt de bloedstolling niet naar behoren en kan het toedienen van vitamine K levensreddend zijn. Dit is het geval bij kinderen met een leveraandoening of galgangatresie (een aangeboren afwijking aan de galwegen, waardoor een verstoorde vetopname).

Het huidige advies is om een pasgeborene oraal vitamine K toe te dienen. Het nadeel van het oraal toedienen is dat dit wisselend per baby opgenomen wordt. Het legt immers eerst een hele weg af door het maag-darmkanaal. Is er bij een baby sprake van een verstoorde vetopname? Dan zal de orale vitamine K (een vetoplosbare vitamine) ook minder goed opgenomen worden. Verder spelen overgeven en diarree ook een rol in het wel of niet goed opnemen van de druppels. Met een eenmalige injectie worden deze opnameproblemen weggenomen.

Waarom een vitamine K tekort?

Het is de vraag of er over een vitamine K tekort gesproken kan worden, wanneer alle baby’s over de hele wereld geboren worden met een laag gehalte vitamine K. Is een laag gehalte vitamine K dan niet een normaal beeld bij pasgeborenen? Vitamine K is één van de weinige vitamines welke ons lichaam op vanaf 12 weken oud, helemaal zelf aan kan maken. En als vitamine K zo belangrijk zou zijn voor een baby, waarom is het dan een vitamine welke nauwelijks doorgegeven wordt van moeder op baby middels de placenta of in de borstvoeding? Misschien heeft een kindje juist wel een fysiologisch belang bij een laag gehalte, maar kijken we tot op heden alleen naar de nadelen die het voor een specifieke en kleine groep kan hebben.

Wel of geen vitamine K toedienen?

Dit is weer een heel andere discussie en erg afhankelijk van de omstandigheden, hierbij enkele overwegingen;

Heeft jouw kindje een verhoogde kans op een inwendige bloeding, bijvoorbeeld door een interventie als het gebruik van een verlostang of vacuümpomp tijdens de geboorte? Dan kan het raadzaam zijn om vitamine K toe te dienen. In het geval van een aangeboren afwijking m.b.t. lever/ gal en bloedstolling kan vitamine K levensreddend zijn, maar vrijwel nooit weten ouders dit niet van te voren.

Daarnaast is het zo dat het toedienen van de vitamine K profylaxe niet alle risico’s op inwendige bloedingen wegneemt. Het verlaagt alleen het percentage. De kans op late bloedingen bij baby’s met galgangatresie verminderd niet met de orale toediening. Met intramusculaire toediening wordt dit risico iets lager. Het invoeren van de injectie zal ongeveer bij 2-5 zuigelingen per jaar, late bloedingen voorkomen. Het gevolg is echter wel dat voor dit percentage dus ALLE kindjes een prik dienen te krijgen. En wat zijn de bijwerkingen van het toedienen van deze intramusculaire injectie? Wegen de voordelen in dit geval op tegen de nadelen?

Om hierin een goede afweging te maken is het belangrijk dat de bijwerkingen allemaal gemeld worden bij het Lareb (tot dusver bij het lareb bekend: In zeldzame gevallen is melding gedaan van anafylactoïde reacties na parenteraal gebruik van Konakion MM. Hoewel lokale irritatie op de injectieplaats onwaarschijnlijk is vanwege het kleine injectievolume, kunnen zelden, soms ernstige, reacties op de injectieplaats, waaronder ontsteking, atrofie en necrose, optreden.)

Nieuw advies vitamine K

Nadelen van de injectie

Wanneer vitamine K gegeven wordt middels een injectie, dan komt het op een heel andere manier het lichaam binnen dan we van nature gewend zijn. Wij volwassenen krijgen vitamine K binnen uit ons voedsel en dankzij onze darmbacteriën. De vraag is dan ook wat ons lichaam vindt van deze andere toedieningsweg.
Ook betekend het geven van een injectie een pijnprikkel voor de baby. Een pasgeboren baby. Is dit wat we een kindje al zo snel na de geboorte mee willen geven?
De vitamine K injectie bestaat uiteraard uit meer bestanddelen dan alleen de vitamine K zelf. Hebben deze overige stoffen nog effecten in het lichaam? Één van de bestanddelen is arachideolie. In het geval van een pinda allergie zou de injectie dan ook niet toegediend mogen worden.

Bij prematuren

Tot slot kunnen we ook nog vraagtekens zetten bij de dosering. Met een injectie wordt er ineens een grote hoeveelheid vitamine K toegediend. Ook dit is iets dat wij van nature niet kennen, omdat wij de vitamine K geleidelijk over de dag binnen krijgen.

Een pasgeboren baby bestaat uit een kleiner lichaamsvolume. Hoe worden deze grote hoeveelheden vitamine K dan opgenomen, en wordt dit niet makkelijk over gedoseerd in het geval van een injectie? Voor volwassenen zijn er weinig risico’s bekend wat betreft eenmalige overdosering, maar in hoeverre is dit ook bij pasgeborenen onderzocht? (De bijsluiter vermeld de volgende bijwerkingen na overdosering: geelzucht, hyperbilirubinemie, verhoogde glutamaatoxaalacetaattransaminase en gammaglutamyltransferase, abdominale pijn, obstipatie, zachte ontlasting, malaise, agitatie en cutane eruptie. Een causaal verband kon niet worden uitgesloten.) De meerderheid van deze bijwerkingen waren niet ernstig en verdwenen zonder behandeling. Maar als overdoseren makkelijk mogelijk is, hoe zit het dan bijv. met kindjes welke een verhoogde stollingsneiging hebben door erfelijke aandoening. Heeft het op hen een nadelig effect?

Nadelen orale suppletie

Over het oraal toedienen van vitamine K hebben we al benoemd dat de opnamecapaciteit per kindje kan verschillen, en ook nog eens beïnvloed wordt door overgeven en diarree. Andere nadelen kunnen zijn dat de oraal toegediende vitamine K net als de injectie ook andere ingrediënten bevat. Deze ingrediënten waaronder olie kunnen als ‘bijvoeding’ gezien worden. Terwijl er tot 6 maanden uitsluitend borstvoeding geadviseerd wordt. De basisolie kan per supplement verschillen, zo kan er ook arachideolie gebruikt zijn en is het dus weer ongeschikt voor kindjes met een pinda allergie. Een supplement waaraan suiker toegevoegd is kan een trigger zijn voor het ontstaan van spruw.

Ook zijn er verschillende vormen van vitamine K: K1 en K2. K2 wordt door het lichaam beter opgenomen dan de vitamine K1. Iedere vorm heeft zijn eigen werking in het lichaam, en uiteindelijk hebben we beide vormen nodig.

Wat kan er nog meer gedaan worden ter voorkoming van een bloeding?

Allereest heeft een kindje welke op een natuurlijke manier geboren wordt zonder interventies een kleinere kans op een inwendige bloeding.

Verder is het belangrijk om de navelstreng alle kans te geven om volledig uit te kloppen, voordat er overgegaan wordt op afnavelen en doorknippen. Hierdoor ontvangt de baby de complete hoeveelheid bloedvolume, met daarin ook de bloedplaatjes. Bloedplaatjes zijn op hun beurt ook weer essentieel voor de bloedstolling.

Voeding voor de baby speelt ook nog een belangrijke rol. Kunstvoeding bevat veel toegevoegd vitamine K, deze kindjes hoeven eigenlijk ook geen profylaxe te ontvangen. Borstvoeding bevat weinig vitamine K. Maar na de geboorte maakt de moeder een speciaal goedje aan, namelijk colostrum. En wat je bijna nergens terug leest in de media: colostrum bevat hoge hoeveelheden vitamine K! Het is dan ook belangrijk om je kindje direct na de geboorte aan te leggen, en regelmatig te laten drinken op verzoek en niet op schema.

Geraadpleegde bronnen:

https://www.gezondheidsraad.nl/binaries/gezondheidsraad/documenten/adviezen/2017/04/11/vitamine-k-bij-zuigelingen/achtergronddocument-Aantal-te-voorkomen-bloedingen-door-vitamine-K-defici%C3%ABntie.pdf

https://www.naturafoundation.nl/kenniscentrum/monografie/67/vitamine-k-k1-en-k2

https://verloskundeshop.nl/wp-content/uploads/2016/12/bijsluiter_Fytomenadiondrank.pdf

https://www.geneesmiddeleninformatiebank.nl/smpc/h03809_smpc.pdf

https://www.farmacotherapeutischkompas.nl/bladeren/preparaatteksten/f/fytomenadion

Over de schrijver
Reactie plaatsen